Dil ve Konuşma Terapisi
Dil ve konuşma güçlüklerini değerlendirme ve bu güçlüklere gerekli müdahaleyi yapma konusunda eğitim almış uzmanlara dil ve konuşma terapisti denmektedir(çoğunlukla kısaca konuşma terapisti). Dil ve konuşma terapisi; kişinin yaşam kalitesini ciddi oranda arttırabilen bir müdahale biçimidir. Hem çocuklarda hem de yetişkinlerde uygulanan konuşma terapisi müdahalelerinin kişinin gündelik hayattaki uyum becerilerini ve iletişimsel etkililiğini ciddi oranda arttırabildiği bilinmektedir.
Dil ve Konuşma Terapistleri Ne yapar?
Dil ve konuşma Terapistleri;
- İletişim, beslenme ve yutma ile ilgili güçlük yaşayan çocuk ve yetişkinlere yardım eder, gerekli müdahalede bulunur.
- Tüm yaşlardan bireylerdeki dil, konuşma ve iletişim bozukluklarını değerlendirir ve tedavisini planlayıp uygular.
- Danışanları ve yakınlarıyla direkt olarak çalışmakla birlikte; öğretmenler, doktorlar ve diğer sağlık çalışanlarıyla yakın biçimde çalışarak bireysel bir müdahale programı oluşturur.
Dil ve Konuşma Terapisinden Kimler Fayda Görür?
- Kekemelik, hızlı bozuk konuşması olan çocuk ve yetişkinler,
- Artikülasyon bozukluğu veya fonolojik bozukluğu olan(sesleri hatalı biçimde söyleyen, birbiri yerine kullanabilen) çocuk ve yetişkinler,
- Dil gecikmesi olan ya da dil bozukluğuna sahip olan çocuklar,
- Geçirilen Beyin-Damar olaylarına bağlı olarak afazi, apraksi, disartri edinen bireyler,
- Otizm ve diğer yaygın gelişimsel bozuklukları olan bireyler,
- Serebral Palsi, Yarık Damak Dudak, Down Sendromu ve bunlar gibi konuşmayı etkileyebilecek her türlü sendroma sahip olan bireyler,
- Nodül, polip gibi ses bozukluklarına sahip ve ilgili KBB uzmanı tarafından tanısı konmuş bireyler,
- İşitme kaybı ya da öğrenme güçlüğü gibi durumlara bağlı olarak dil/konuşma güçlükleri yaşayan bireyler.
Hangi Durumda Yardım Almalıyım?
Yukarıda bahsi geçen herhangi bir durumun kişide var olması, dil ve konuşma müdahalesini gerekli kılmaktadır. Kişinin günlük hayatındaki iletişimsel etkililiğini kısıtlayan her durum; ne kadar basit, önemsiz ve hatta bireysel istekle veya irade gücüyle kolaylıkla üstesinden gelinebilir gibi görünse de konuşma terapisiyle müdahale edilmesini gerektirir. Kişinin kendi konuşmasında gözlemlediği belirtileri geçer diyerek ertelemesi ya da bu belirtilere karşı kaderci bir yaklaşım benimseyerek kendi haline bırakması erken müdahale şansını kaçırmaktan ve kişinin yaşam kalitesini bilinçli bir şekilde düşürmekten başka hiç hiçbir yaramaz. Bu, küçük yaş grubundaki çocuklar için de geçerlidir. Çoğu zaman aileler çocuklarının dil ve konuşma gelişiminin yaşıtlarından farklı seyrettiğini görmekte ancak zamanla düzelir diyerek kendi haline bırakmayı tercih etmektedirler. Böyle bir durumda en azından çocuğun yaşıtlarından ne ölçüde geride olduğunu tespit etmek ve bu durumun bir dil bozukluğu mu yoksa yalnızca bir dil gecikmesi mi olduğunu anlamak için bir dil ve konuşma terapistinden yardım alınmasında büyük fayda olacaktır.
Dil ve Konuşma Terapisti Kimdir?
Dil ve konuşma terapisi çocuk ve yetişkinlerin konuşulanları anlama (alıcı) ve/veya kendini ifade etme (ifade edici) alanında görülen sorunlar ile alakalı dil, konuşma ve iletişim bozuklukları ve yutkunma sorunları ile ilgilenen bir sağlık dalıdır. Dil ve Konuşma terapistleri ebeveynler, kişinin bakımında yardımcı olanlar, öğretmenler, doktorlar, hemşireler, meslek hastalıkları uzmanları ve bunun gibi kişinin yakın çevresiyle ortak çalışırlar.
Dil ve Konuşma Terapistlerinin çalıştığı alanlar:
Öğrenme güçlüğü: Kişinin beyinsel gelişiminin tamamlanmaması sonucu gösterdiği dikkat ve dinleme; bellek; davranış; sosyal ve duygusal bozukluklar.
Gecikmiş dil ve konuşma: Çocuğun alıcı ve ifade edici dil becerilerinin yaşından beklenen düzeyde gelişme göstermemesi durumudur.
Ses bozuklukları: Çeşitli nedenlerden dolayı sesin perde, şiddet ya da kalitesinden birinin ya da birkaçının kişiye rahatsizlik verdigi bozukluktur.
İşitme bozuklukları
Akıcılık (Kekemelik): Konuşma akıcılığının, ritminin ve hızının etkilendiği konuşma sorunudur.
Artikülasyon (sesletim) ve fonolojik (sesbilgisel) bozukluklar: Kişinin konuşma seslerini, heceleri ya da sözcükleri yanlış üretmesi sonucu konuşan kişinin ne söylediğinden çok nasıl söylediğine dikkat edildiği dil ve konuşma sorunudur.
Dudak-damak yarığı: Çeşitli nedenlerden dolayı bebeğin yüz bölgesindeki yapıların birleşme kusuru nedeniyle ortaya çıkan bir hastalıktır.
Afazi : İnme sonrasi görülen dil ve konuşma bozuklukları.
Ruh Sağlığı Sorunları
Motor konuşma bozuklukları: Nörolojik bir sebebe bağlı olarak konuşma için gerekli kas gruplarında görülen güçsüzlük, zayıflık, koordinasyon bozukluğu sonucu konuşma mekanizmasının etkilendiği bozukluklardır.
Disleksi: Kişinin konuşma akıcılığını ve okuma ve okuduğunu anlama yeteneğini etkileyen öğrenim bozukluğudur.
Otizm spektrum bozuklukları: Yaygın gelişimsel bozukluklarla eşanlamlı olup, ileri düzeyde ve karmaşık bir gelişimsel yetersizlik anlamında kullanılmaktadır.
Seçici dilsizlik:Çocukta konuşma dilini anlama ve konuşma yeteneği geliştiği halde, çocuğun bazı sosyal durumlarda konuşmayı devamlı reddetmesi bozukluğudur.
Baş, boyun ve boğaz kanseri
Norolojik dil ve konuşma bozuklukları: Parkinson’s, Alzheimer’s, bunama vs.
Yutkunma sorunları
Dil ve Konuşma terapisti aynı zamanda olası yeme içme zorluğu, dikkat ve davranış bozukluğu, akıl ve ruh sağlığı, endişe/stres, epilepsi ve diğer hastalıkları göz önünde bulundurup, diğer uzmanlarla bir araya gelerek çocuğa en yararlı ve en uygun terapi planını oluşturur.
Dil ve Konuşma Terapistlerinin çocukların hayatındaki tüm profesyonellerle ve aileleri ile beraber çalışması ve holistik bir çercevede gelişme planı oluşturması çok önemlidir. Böylece çocuğu daha yakından tanıyabilir, diğer profesyonellerle iletişim içinde olarak süreklilik ve bilgi paylaşımı oluşturur ve öğrenilen yetilerin tüm seanslarda ve ortamlarda genellenmesi hızlandırılır.
